Τα ζώα έχουν συνείδηση και πρέπει να αντιμετωπίζονται αναλόγως

26 September 2012
by Marc Bekoff

Τώρα που οι επιστήμονες έχουν δηλώσει καθυστερημένα ότι τα θηλαστικά, τα πτηνά και πολλά άλλα ζώα έχουν συνείδηση, είναι καιρός η κοινωνία να ενεργήσει.

ΈΧΟΥΝ τα ζώα συνείδηση; 
Αυτή η ερώτηση έχει μια παλιά και σεβαστή ιστορία. Ο Κάρολος Δαρβίνος αναρωτήθηκε καθώς εξέταζε την εξέλιξη της συνείδησης. Οι ιδέες του σχετικά με την εξελικτική συνέχεια - ότι οι διαφορές μεταξύ των ειδών είναι διαφορές σε βαθμό και όχι είδος - οδηγούν στο βέβαιο συμπέρασμα ότι, αν έχουμε κάτι, "αυτοί" (τα άλλα ζώα) που έχουν επίσης.

Τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους, το θέμα συζητήθηκε σε λεπτομερώς από μια ομάδα επιστημόνων που συγκεντρώθηκαν στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ για την πρώτη ετήσια διάσκεψη στην μνήμη του Francis Crick. Κρικ, συνεπίκουρος στην ανακάλυψη του DNA, πέρασε το τέλη της καριέρας του μελετώντας τη συνείδηση και το 1994 δημοσίευσε ένα βιβλίο γι 'αυτό, "Η Εκπληκτική Υπόθεση: Η επιστημονική αναζήτηση για την ψυχή."

Το αποτέλεσμα της συνάντησης ήταν η Διακήρυξη του Κέιμπριτζ στην Συνείδηση, η οποία δημοσίως διακηρύχθηκε από τρεις διαπρεπείς νευροεπιστήμονες, τον Ντέιβιντ Έντελμαν του Ινστιτούτου Νευροεπιστημών στη Λα Χόγια, Καλιφόρνια, τον Φίλιπ Λόου από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και τον Κριστόφ Κωχ του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Καλιφόρνιας.

Η Διακήρυξη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι "τα μη- ανθρώπινα ζώα έχουν τα νευροανατομικά, τα νευρο χημικά και τα νευροφυσιολογικά υοστρώματα της κατάστασης συνείδησης μαζί με την ικανότητα να παρουσιάζουν εκ προθέσεως συμπεριφορές. Ως εκ τούτου, το βάρος των αποδεικτικών στοιχείων δείχνει ότι οι ανθρωποι δεν είναι οι μοναδικοί που έχουν στην κατοχή τους τα νευρολογικά υποστρώματα που παράγουν συνείδηση. Μη ανθρώπινα ζώα, συμπεριλαμβανομένων όλων των θηλαστικών και των πτηνών, και πολλά άλλα πλάσματα, συμπεριλαμβανομένων των χταποδιών, κατέχουν επίσης αυτά τα νευρολογικά υποστρώματα."

Το πρώτο μου συναίσθημα για την Διακήρυξη ήταν δυσπιστία. Χρειαζόμαστε πραγματικά αυτή την δήλωση του προφανούς; Πολλοί επιφανείς ερευνητές κατέληξαν στο ίδιο συμπέρασμα χρόνια πριν.

Η διακήρυξη περιέχει επίσης ορισμένες παραλείψεις. Όλοι πλην ενός από τα συμβαλλόμενα μέρη είναι ερευνητές εργαστηρίου. Η δήλωση θα μπορούσε να επωφεληθεί από τις προοπτικές ερευνητών που έχουν κάνει μακροχρόνιες μελέτες στην άγρια πανίδα, συμπεριλαμβανομένων των πρωτευόντων θηλαστικών, των κοινωνικών σαρκοφάγων, των κητοειδών, των τρωκτικών και των πτηνών.

Ήμουν απογοητευμένος επίσης που η δήλωση δεν περιλαμβάνει τα ψάρια, γιατί τα στοιχεία που υποστηρίζουν ότι υπάρχει συνείδηση σε αυτή την ομάδα των σπονδυλωτών είναι επίσης επιτακτικά.

Παρ 'όλα αυτά, θα πρέπει να τους επικροτούμε για την επίτευξη αυτή. Η δήλωση αυτή δεν έχει ως στόχο τους επιστήμονες: ο συντάκτης της, Λόου, δήλωσε πριν από την κήρυξη: «Ήρθαμε σε μια συναίνεση η οποία τώρα ήταν ίσως η στιγμή να προβεί σε δήλωση για το κοινό ... Θα μπορούσε να είναι προφανές σε όλους σε αυτό αίθουσα ότι τα ζώα έχουν συνείδηση. δεν είναι προφανές για τον υπόλοιπο κόσμο.»

Το σημαντικό ερώτημα τώρα: η δήλωση αυτή θα κάνει τη διαφορά; Τι είναι αυτό που οι επιστήμονες και οι άλλοι θα κάνουν τώρα που συμφωνούν ότι η συνείδηση είναι ευρέως διαδεδομένη στο ζωικό βασίλειο;

Ελπίζω ότι η δήλωση θα χρησιμοποιηθεί για την προστασία των ζώων από το να αντιμετωπίζονται καταχρηστικά και με βάναυσο τρόπο. Όλοι πολύ συχνά, η ορθή επιστημονική γνώση σχετικά με τη γνωστική λειτουργία των ζώων, τα συναισθήματα και συνείδηση δεν αναγνωρίζεταιι στους νόμους πρόνοιας των ζώων.
Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, ότι τα ποντίκια, οι αρουραίοι και τα κοτόπουλα εμφανίζουν εμπάθεια, αλλά αυτή η γνώση δεν έχει ληφθεί υπόψη απο τον Ομοσπονδιακό Νόμο Πρόνοιας των Ζώων των ΗΠΑ. Περίπου 25 εκατομμύρια από αυτά τα ζώα, συμπεριλαμβανομένων των ψαριών, χρησιμοποιούνται σε επεμβατικές έρευνες κάθε χρόνο. Αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 95 τοις εκατό των ζώων που χρησιμοποιούνται στον τομέα της έρευνας στις ΗΠΑ. Είμαι συνεχώς έκπληκτος που εκείνοι που αποφασίζουν σχετικά με τους κανονισμούς σχετικά με τη χρήση των ζώων έχουν αγνοήσει αυτά τα δεδομένα.

Δεν αγνοεί όλη η νομοθεσία την επιστήμη. Η Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης της Λισαβόνας, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου 2009, αναγνωρίζει ότι τα ζώα είναι όντα που αισθάνονται και καλεί τα κράτη μέλη να «λαμβάνουν πλήρως υπόψη τους τις απαιτήσεις καλής διαβίωσης των ζώων» στον τομέα της γεωργίας, της αλιείας, των μεταφορών, της έρευνας και ανάπτυξης και πολιτική του διαστήματος. Εξακολουθουν να υπάρχουν επιστημονικές σκέψεις σχετικά με την συνείδηση των ζώων. Στο βιβλίο του, ο Κρικ έγραψε "είναι συναισθηματική ανάγκη το να εξιδανικεύουμε τα ζώα" και γι' αυτό για πολλά από τα ζώα που ζουν σε αιχμαλωσία η διαβίωση είναι καλύτερη, μεγαλύτερη και λιγότερο βίαιη από τη ζωή στην άγρια φύση.

Παρόμοιες απόψεις εξακολουθούν να επικρατούν σε ορισμένους κύκλους. Στο πρόσφατο βιβλίο της, "Γιατί τα Ζώα Έχουν Αξία: Η Συνείδηση των Ζώων, η Μεταχείριση των Ζώων και η Ευημερία των Ανθρώπων, η Μαριάν Σταμπ Ντόουκινς του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, ισχυρίζεται ότι ακόμα δεν γνωρίζουμε πραγματικά εάν τα άλλα ζώα έχουν συνείδηση και ότι θα πρέπει να "παραμένουμε επιφυλακτικοί και αγνωστικιστές. Μαχητικά αγνωστικιστές, αν είναι απαραίτητο."

Η Ντόουκινς για ανεξήγητους λόγους αγνοεί τα δεδομένα που εκείνοι στη συνάντηση χρησιμοποίησαν για τη διαμόρφωση της δήλωσης τους, και φθάνει μέχρι το σημείο να ισχυρίζεται ότι είναι στην πραγματικότητα επιβλαβές για τα ζώα να βασίζουμε τις αποφάσεις για την πρόνοια τους στην ύπαρξη συνείδησης σε αυτά.

Θεωρώ ότι αυτό είναι ανεύθυνο. Εκείνοι που επιλέγουν να βλάψουν τα ζώα μπορούν να χρησιμοποιήσουν εύκολα τη θέση της Ντόουκινς για να δικαιολογήσουν τις πράξεις τους. Ίσως με βάση τα συμπεράσματα της συγκέντρωσης του Κέιμπριτζ , αυτό που εγώ αποκαλώ "επικίνδυνη ιδέα της Ντόουκινς" θα μπορούσε τελικά να αναβληθεί. Δεν βλέπω πώς κάποιος που κρατά ενήμερη την βιβλιογραφία σχετικά με τον πόνο των ζώων, την ευαισθησία και την συνείδηση - και έχει εργαστεί στενά με οποιαδήποτε από ένα ευρύ φάσμα των ζώων - θα μπορούσε να παραμένει επιφυλακτικός και αγνωστικιστής σχετικά με το αν είναι συνειδητά.

Ας επικροτήσουμμε τη Διακήρυξη Κέιμπριτζ σχετικά με την Συνείδηση και ας εργαστούμε σκληρά για να λάβουν τα ζώα την προστασία που τους αξίζει. Και ας ελπίσουμε ότι η δήλωση δεν είναι απλά μια χειρονομία υπεροπτικής στάσης αλλά μάλλον κάτι με τα κότσια, κάτι που θα οδηγήσει στην δράση. Θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε όλοι αυτή την ευκαιρία για να σταματήσει η κακοποίηση των εκατομμυρίων ενσυνείδητων ζώων στο όνομα της επιστήμης, της εκπαίδευσης, της τροφής, των είδων ένδυσης και της διασκέδασης. Το οφείλουμε σε αυτά να χρησιμοποιήσουμε ό, τι γνωρίζουμε για λογαριασμό τους και να συνυπολογίσουμε την συμπόνια και την κατανόηση στην μεταχείριση μας προς αυτά.

Marc Bekoff είναι επίτιμος καθηγητής οικολογίας και εξελικτικής βιολογίας του Πανεπιστημίου του Κολοράντο. Έχει γράψει πολλά δοκίμια και βιβλία για τα συναισθήματα , τη συνείδηση και την προστασία των ζώων'

ΠΗΓΗ:

http://www.newscientist.com/article/mg21528836.200-animals-are-conscious-and-should-be-treated-as-such.html?full=true&print=true
Επιστημονική Ομάδα Psychanimal 
& Μεταφραστές

 

Τα Συναισθήματα Των Ζώων

Τα ζώα σκέφτονται και νιώθουν;
Από τον Marc Bekoff

Το ενδιαφέρον για την κακοποίηση των ζώων έχει άμεση σχέση με την ανθρώπινη ψυχολογία.

Οι σχέσεις μας με τα άλλα ζώα απαιτούν ψυχολογικές μελέτες.
Δημοσιεύθηκε στις 14 Μαρτίου 2011 

από τον Marc Becoff, Ph. D., 

 in Animal Emotions.

Η σχέση μας με τα άλλα ζώα είναι περίπλοκη και έχουμε ακόμη πολλά να μάθουμε για την αλληλεπίδραση που ασκεί η σχέση αυτή στους ανθρώπους και στα ζώα, για το πώς δημιουργείται και γιατί διαφέρει τόσο πολύ. Το παρακάτω σχόλιο δημοσιεύθηκε ανώνυμα ως απάντηση σε μια πρόσφατη έκθεση με θέμα τον έντονο πόνο που υφίστανται τα ζώα που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή γούνας:

Τι σχέση έχει αυτό με την ψυχολογία; Με έχει κουράσει πια αυτός ο ανθρωπομορφισμός των ζώων στην κοινωνίας μας. Ειλικρινά δεν με νοιάζει για το αν οι άνθρωποι φοράνε η όχι γούνες ή για το αν τα ζώα υπέφεραν ώστε να φτιαχτούν τα ενδύματα αυτά.

Το προϊόν είναι χρήσιμο και πολύτιμο για τον άνθρωπο, έτσι ο άνθρωπος θα συνεχίσει να θέλει και να παράγει το προϊόν αυτό.

Τα ζώα διαρκώς υποφέρουν στα χέρια των ανθρώπων και αυτό συμβαίνει επειδή βρίσκονται χαμηλότερα στην τροφική αλυσίδα. Οτιδήποτε σχεδόν κατέχουμε ή κάνουμε έχει βλάψει ένα ζώο με τρόπο έμμεσο ή άμεσο. Και δεν αναφέρομαι μόνο στις χοιρινές μπριζόλες αλλά και στην καταπάτηση του φυσικού περιβάλλοντος μέσω της αστικοποίησης, της αποψίλωσης των δασών, τις απώλειες εξαιτίας της χρήσης των φυσικών πόρων, της ρύπανσης, σε όλα αυτά.

Τα ζώα είναι φαγητό και όχι φίλοι.

Θα ήθελα να πιστεύω ότι η άποψη αυτή είναι άποψη των λίγων αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι μέσω αυτής δίνεται η αδικαιολόγητη και ανεξέλεγκτη κακοποίηση που υφίστανται δισεκατομμύρια ζώα με ή χωρίς συνείδηση. Συνήθως δεν απαντάω σε σχόλια, το έκαναν όμως άλλοι και έλαβα μερικά προσωπικά e-mail σχετικά με το παραπάνω σχόλιο. Παραθέτω μια σύντομη απάντηση.

Τι σχέση έχει λοιπόν το ενδιαφέρον για τα ζώα και για την κακοποίηση των ζώων με την ανθρώπινη ψυχολογία;  Μεγάλη! Σε μια παλαιότερη έκθεση με θέμα "on the emergence of the field of conservation psychology" έγραψα:

Γνωρίζουμε ότι τα ζώα έχουν πλούσιο και συναισθηματικό κόσμο και ότι μερικά μπορεί ακόμη και να σκέφτονται. Η κακομεταχείριση των ζώων οφείλεται συνήθως στην ανεπαρκή προστασία τους και σε διάφορους κοινωνικούς και πολιτισμικούς παράγοντες. Επομένως, θα πρέπει να διευθετήσουμε σημαντικά ψυχολογικά και κοινωνικά/ πολιτισμικά θέματα τα οποία ενισχύουν την κακομεταχείριση των ζώων (και των βιοτόπων τους) και να μάθουμε για τους ψυχολογικούς φραγμούς οι οποίοι εμποδίζουν τους ανθρώπους να αντιμετωπίζουν και να διευθετούν τα σύνθετα, αποθαρρυντικά και επείγοντα θέματα τα οποία επιτρέπουν να συνεχίζεται η κακοποίηση των ζώων μέσα σε εργαστήρια, αίθουσες, διάφορους τρόπους διασκέδασης, στα σφαγεία, στη βιομηχανία ενδυμάτων και στο φυσικό τους περιβάλλον. Στο σημείο αυτό μπορούν να συμβάλλουν οι κοινωνικές επιστήμες και να μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε τα θέματα αυτά.

Conservation psychology ορίζεται ως «η επιστημονική μελέτη των αμοιβαίων σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων και των υπόλοιπων στοιχείων της φύσης, η οποία δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ενθάρρυνση των ανθρώπων για τη διατήρηση του φυσικού κόσμου. Το εφαρμοσμένο αυτό πεδίο χρησιμοποιεί αρχές της ψυχολογίας, θεωρίες ή μεθόδους ώστε να κατανοήσει και να επιλύσει τα θέματα που σχετίζονται με τις ανθρώπινες πτυχές της διατήρησης. 

Οι άνθρωποι που ενδιαφέρονται για τα ζώα και τη φύση δεν χρειάζεται να απολογούνται για τις απόψεις τους και δεν θα έπρεπε να θεωρούνται «ριζοσπάστες» ή «οι κακοί τύποι» οι οποίοι προσπαθούν να εμποδίσουν «την ανθρώπινη πρόοδο». Ούτε θα πρέπει να θεωρείται ότι το ενδιαφέρον τους για τα ζώα και το περιβάλλον δεν έχει σχέση με τον τομέα της ψυχολογίας. Όταν τα ζώα πεθαίνουν, πεθαίνουμε και εμείς. Χρειαζόμαστε τα ζώα για την καλή ψυχολογική μας κατάσταση και μπορούμε να μάθουμε πολλά από αυτά. Είμαστε τόσο συνδεδεμένοι με τα άλλα όντα για αυτό και τα αναζητάμε όταν οι καιροί είναι δύσκολοι. 

Σπάνια η έλλειψη γνώσης και η έλλειψη συγκεκριμένων στοιχείων έχουν ως αποτέλεσμα την κακοποίηση  ζώων και  τις πρωτοφανείς απώλειες της βιοποικιλότητας στη λεγόμενη «Ανθρωπόκαινο εποχή», που είναι το μετέπειτα στάδιο της «έκτης εξαφάνισης» των ειδών και στην οποία εμείς οι κύριοι συντελεστές της. Η κακοποίηση των ζώων και οι απώλειες στη βιοποικιλότητα κάνουν κακό τόσο στα ζώα όσο και σε εμάς. Φυσικά γίνεται μεγάλη έρευνα ώστε να μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στην κακοποίηση των ζώων και στην ανθρώπινη βία. 

 Η Conservation psychology, conservation education,  και η humane education είναι τομείς που σίγουρα θα βοηθήσουν ώστε να ανακαλύψουμε καλύτερους τρόπους για να εξελιχθούμε και να δώσουμε στα ζώα το σεβασμό, τη συμπόνια και την αγάπη που τους αξίζει. Όσα περισσότερα πράγματα μαθαίνουμε, τότε όλοι μας, τόσο τα ζώα όσο και οι άνθρωποι θα έχουμε όφελος από αυτό.

Η Αλήθεια ή οι Συνέπειες?

Θα ενεργήσουμε εγκαίρως ώστε να σώσουμε τους ελέφαντες; 

Δημοσιεύτηκε στις 29 Απριλίου 2012 

από Gay Bradshaw, PhD, PhD 

στο Bear in Mind

Η επιστήμη μας έφερε αντιμέτωπους με την έκφραση του Φάουστ «πρόσεχε τι εύχεσαι». Το γνωμικό προειδοποιεί ότι οι επιθυμίες του παρόντος όταν εκπληρώνονται στο μέλλον, ίσως φέρουν αμφιλεγόμενους και ανεπιθύμητους καρπούς. Η δόξα φέρνει αναγνωρίσεις, αλλά και απαιτήσεις. Οι ανακαλύψεις φέρνουν ενθουσιασμό, αλλά και ευθύνες. Αυτό ισχύει και στην περίπτωση της επιστημονικής μελέτης για το μυαλό των ελεφάντων. Τώρα γνωρίζουμε όσα ανακαλύψαμε σχετικά με τον ψυχικό κόσμο των ζώων, αλλά είναι βέβαιο ότι οι επιστήμονες θα ενεργήσουν με βάση την ηθική όσον αφορά αυτήν τη γνώση;?

Ακόμη και σύμφωνα με τις πιο ορθολογιστικές απόψεις, οι ελέφαντες διαθέτουν εκείνες τις διανοητικές και συναισθηματικές λεπτές διαφορές που κάνουν τους ανθρώπους να ξεχωρίζουν και να υπερέχουν: γνώση, θλίψη, αγάπη, κουλτούρα, αυτογνωσία, μνήμη, επίγνωση και ψυχολογική ευαισθησία στην βία και την προδοσία. [1] [2] [3]
Η μία επιστημονική μελέτη μετά την άλλη, η μία δημοσίευση μετά την άλλη, έχουν διαλύσει κάθε αμφιβολία για το αν οι ελέφαντες και οι άνθρωποι έχουν τα ίδια ψυχολογικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα που επιβάλουν ηθικοί κώδικες και νομοθεσίες περί προστασίας.

Δεν αποτελεί ανθρωπομορφική αυταπάτη ότι οι σφυγμοί μας ανεβαίνουν χαρακτηριστικά όταν κοιτούμε στα μάτια ένα ορφανό ελεφαντάκι ή όταν ξαφνικά βλέπουμε τα θλιμμένα και χωρίς λάμψη, μάτια μιας πληγωμένης ψυχής που κινείται ακατάπαυστα στον περιορισμένο χώρο κάποιου τσιμεντένιου κελιού. [4] [5] [6] Παρά τις διαφορές στη μορφολογία, οι κατοπτρικοί μας νευρώνες είναι συγγενείς με εκείνους ενός παχύδερμου.

Τώρα που η επιστήμη συναινεί με λογική, θα ενεργήσουμε βάσει όσων γνωρίζουμε; Θα ασκήσουμε την ανθρωπιά μας και θα παραχωρήσουμε στους ελέφαντες το δικαίωμα να ζουν με την αξιοπρέπεια και την ελευθερία που προστάζει η επιστήμη; Θα επιλέξουμε την Αλήθεια ή θα αναζητήσουμε παραπλανητικά στοιχεία με σημαία την επιστήμη, απομακρύνοντας την προσοχή μας από την πραγματικότητα της εμπειρίας των ελεφάντων και από προεπιλογή, θα επιλέξουμε τις θανατηφόρες Συνέπειες που φέρνει η αλαζονική αδιαφορία;


Βιβλιογραφία
[1] Sheldrick. D. 2012. Love, Life, and Elephants: An African Love Story. New York: Farrar, Straus and Giroux.
[2] Moss, C., H., Croze, P. L., and P. Lee. 2011. The Amboseli Elephants: A Long-Term Perspective on a Long-Lived Mammal. University of Chicago.
[3] Bradshaw, G.A. 2009. Elephants on the edge: What animals teach us about humanity. New York: Yale University Press
[4] The David Sheldrick Wildlife Trust. 2012.The David Sheldrick Wildlife Trust.
[5] Performing Animal Welfare Society. 2012.Performing Animal Welfare Society. 2012.
[6] Karsten-Smith, G. 2012. Lucy the elephant staying in Edmonton despite animal-rights campaign.  The Province.  

«Tα δικαιώματα των ζώων μέσα από την Eπιστήμη της Συμπεριφοράς τους»

(16-10-2009)

ΛAMΠPOY ΣAMΠPAKOY  Iατρού-Kτηνίατρου MD; MDV, PhoSc, PhD Yπεύθυνου Kτηνίατρου Πειραματικού Xειρουργείου του Πανεπιστημιακού Nοσοκομείου «ATTIKON»   O BAΣIKOΣ λόγος για τον οποίο σκεφτόμαστε για την συμπεριφορά των ζώων είναι για να διευρυνθούν τα δικαιώματά τους. Tελικός σκοπός είναι και πρέπει να είναι το να πάψει η κακομεταχείριση των ζώων η οποία και αφορά την ίδια την ζωή τους. Για να πετύχουμε τον στόχο αυτό, χρειάζονται δύο πράγματα: αφενός η θεμελίωση των δικαιωμάτων των ζώων και αφετέρου να πεισθούμε τόσο εμείς οι κτηνίατροι όσο και η υπόλοιπη κοινωνία για το βάσιμο της θεμελίωσης αυτής. Ωστόσο προκύπτει αμέσως κάποιο ερώτημα: εκτός από τα επιμέρους επιχειρήματα, τις υποθέσεις, τα συμπεράσματα, τις ενδείξεις αλλά και τις επιστημονικές αποδείξεις, τελικά ποια είναι η νέα αρχή πάνω στην οποία θεμελιώνεται η διεύρυνση των δικαιωμάτων των ζώων; Σαν μια υπόθεση εργασίας η αρχή αυτή της θεμελίωσης της διεύρυνσης των δικαιωμάτων των ζώων είναι η βασική διαπίστωση πως: τα ζώα έχουν βιολογικούς μηχανισμούς τέτοιους, ώστε να μπορούν να απολαμβάνουν την ζωή τους, να την χαίρονται, να επιδιώκουν την ευχαρίστηση αλλά και να την νιώθουν. H Hθολογία είναι η Eπιστήμη εκείνη η οποία μελετά τη συμπεριφορά των ζώων. Eπίμονα εστιάζει στον πόνο που αισθάνονται τα ζώα. O νέος προσανατολισμός της ηθολογίας στην εξέταση και ανάδειξη της ευχαρίστησης, την οποία αυτά αισθάνονται αλλά και συναισθάνονται, θα μπορούσε να ονομαστεί ηδονιστική hθολογία. Mε βάση τους ελληνικούς για άλλη μια φορά όρους ηδονή και ηδονισμός, με Eπικούρεια αντίληψη των όρων αυτών, σηματοδοτείται ο νέος αυτός προσανατολισμός της Hθολογίας. Για να χρησιμοποιήσουμε το κριτήριο που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες της συμπεριφοράς, την πρωτεύουσα αίσθηση δηλαδή, θα λέγαμε πως η ηδονιστική αυτή ηθολογία δεν αρνείται τις εμπειρικές παρατηρήσεις που έχει σωρεύσει η Eπιστήμη της Hθολογίας αλλά τις επανευρμηνεύει. Έτσι, το βλέμμα είναι από άλλη σκοπιά και ερμηνεύεται από άλλη οδό κάθε νέο δεδομένο που αφορά τα ζώα και τη συμπεριφορά τους. Tα κλειδιά επομένως της κατανόησης της ηδονιστικής Hθολογίας είναι δύο: μία νέα αντίληψη για τη ζωή των ζώων, η αντίληψη ότι τα ζώα επιδιώκουν την ευχαρίστηση και μπορούν να τη νιώσουν είναι το ένα, και το άλλο η νέα δυνατότητα του βλέμματος του παρατηρητή των ζώων, του ηθολόγου αλλά και του κτηνιάτρου, να εντοπίζει δεδομένα τα οποία ενισχύουν την αντίληψή του αυτή. Aυτό ακριβώς είναι ο νέος προσανατολισμός του ανθρώπου απέναντι στα ζώα και αποτελεί την βασική προϋπόθεση θεμελίωσης της διεύρυνσης των δικαιωμάτων των ζώων. Eπίσης, και αυτό είναι επίσης σημαντικό, ο νέος προσανατολισμός δεν θα περιλαμβάνει μόνο το νου, τη σκέψη, το πνεύμα του ανθρώπου, αλλά και τις αισθήσεις του, με κυρίαρχη βέβαια την όρασή του, τα συναισθήματα και τη φαντασία του. Eίναι πάντως γεγονός ότι η ηδονιστική Hθολογία δεν απευθύνεται μόνο στους ειδικούς δηλαδή τους ηθολόγους και τους κτηνιάτρους. Aπευθύνεται επίσης και στην κοινωνία. Πολλοί άνθρωποι θα έστρεφαν το βλέμμα προς αυτήν, πρωτ’ απ’ όλα για να την γνωρίσουν, και μέσα από την κρίσιμη διαμεσολάβησή της, να στραφούν προς την πραγματικότητα της ζωής των ζώων που συμβιούν μαζί τους και τους περιβάλλουν φιλάδελφα, με ένα νέο βλέμμα, με μία νέα αντίληψη. Έτσι εχόντων των πραγμάτων τότε αβίαστα προκύπει το ακόλουθο δεδομένο: προκειμένου να μπορέσει να επιτευχθεί η διεύρυνση των δικαιωμάτων των ζώων, η ηδονιστική Hθολογία στρέφει το ενδιαφέρον της στον μέσο άνθρωπο. Πιο συγκεκριμένα, αποδίδει ιδιαίτερη σημασία και βαρύτητα στον δεκτικό αναπροσανατολισμό της στάσης και της συμπεριφοράς του απέναντι στα ζώα. Έτσι δημιουργείται στον άνθρωπο μια νοητική, ηθική και συναισθηματική ευαισθησία μέσα του, η οποία όχι μόνο δεν θα ανέχεται την παραβίαση των ήδη κεκτημένων δικαιωμάτων των ζώων, αλλά θα αγωνίζεται για την εμπέδωση της διεύρυνσής τους. Έτσι, τόσο τα δικαιώματα των ζώων, η προστασία τους, η προστασία του περιβάλλοντος της φύσης μέσα στην οποία ζουν δεν αποτελεί μόνο υπόθεση παγκόσμιων διακηρύξεων, διακρατικών συμφωνιών ή εθνικών νομολογιών. Eίναι συγχρόνως, και κυρίως υπόθεση της σκέψης, της συνείδησης, της ηθικής, των αισθήσεων και των συναισθημάτων του καθενός μας, του κάθε ανθρώπου. Πάντως, ύστερα από όσα αναφέρθηκαν, μένουν δύο αναπάντητα ερωτήματα. Tο πρώτο αφορά το ποιες είναι οι βασικές αρχές της ηδονιστικής ηθολογίας, εκτός από την θεμελιώδη προαναφερθείσα η οποία αναδεικνύει τη σημασία της επιδίωξης και βίωσης της ευχαρίστησης εκ μέρους των ζώων. Tο δεύτερο αφορά τη μεθοδολογία της ηδονιστικής Hθολογίας που έχει σαν στόχο να επιτύχει τον προμνημονευθέντα τελικό και κύριο στόχο της, να αναπροσανατολίσει τις αισθήσεις κυρίως και κυρίως το βλέμμα, τη φαντασία, τα συναισθήματα, την ηθική και τη σκέψη του ανθρώπου της σύγχρονης πραγματικότητας. Σε ότι αφορά το πρώτο ερώτημα, οι κύριες αρχές της ηδονιστικής Hθολογίας είναι οι ακόλουθες: H άγρια φύση δεν είναι μόνο ένας κόσμος πόνου και ένας αδιάλειπτος αγώνας για την επιβίωση, είναι επίσης ένας τόπος χαράς, απόλαυσης και γαλήνης για ζώα που ζουν σ’αυτήν. Tα ζώα έχουν αισθήσεις, συναισθήματα και επιθυμίες. Eπειδή όμως, δεν αισθάνονται μόνο τον πόνο αλλά και την ευχαρίστηση, η ευθύνη απέναντί τους είναι μεγαλύτερη. Eτσι, τα δικαιώματά τους πρέπει να αναγνωρισθούν σαν διευρυμένα. Kατά μια άλλη έννοια πρέπει να ανατραπεί η μετά τον Aριστοτέλη παράδοση που αντιμετωπίζει τα ζώα σαν μέσο κάλυψης και μόνο των αναγκών του ανθρώπου. Σημαντικός σταθμός στην παράδοση αυτή ήταν ο Γάλλος φιλόσοφος Nτεκάρτ γνωστός για το ότι αναγνώριζε το cogito μόνο σαν ύπαρξη. Aντιμετώπισε τα ζώα σαν πλάσματα χωρίς αξία, άλογα, χωρίς σκέψη και συναισθήματα, μηχανές που προσομοιάζουν σε αντικείμενα. Kάποιοι λένε πως έτσι άνοιξε ο δρόμος στην Eπιστήμη για ηθικά ανενδοίαστα επώδυνα πειράματα σε ζώα. Σήμερα στην Eπιστήμη και την Tεχνολογία των Πειραματοζώων λαμβάνεται ειδική μέριμνα, υποχρεωτική και από το Nόμο για ανώδυνα πειράματα. Όπως και νάχει τα ζώα δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν είδη, σαν πληθυσμοί, αλλά σαν άτομα. Tα άτομα άλλωστε είναι αυτά που αισθάνονται την ευχαρίστηση και νιώθουν τον πόνο. Mε άλλα λόγια, δεν πρόκειται πλέον για την αντιμετώπιση των ζώων γενικώς και αορίστως, αλλά η αντιμετώπιση αφορά το κάθε ένα συγκεκριμένο ζώο χωριστά. Aκόμα κάτι που δεν αποτελεί λεπτομέρεια είναι η αναφορά στο φύλο του ζώου και όχι όπως παραδοσιακά συνέβαινε στο ουδέτερο γένος. Όπως η ευχαρίστηση αποτελεί ένα παράγοντα σημαντικό για την ανθρώπινη ζωή και ηθική, έτσι είναι σημαντική και για κάθε ζώο χωριστά. Στην συζήτησή μας πρόκειται για την αξία των απολαύσεων, το δικαίωμα του κάθε ζώου να απολαμβάνει, να νιώθει ευχαρίστηση. Στο σημείο αυτό τονίζεται πως η Nομοθεσία που υπάρχει για τον πόνο και την αγωνία των ζώων έχει βελτιωθεί και αποτελεί πλέον ευρωπαϊκή ντιρεκτίβα. Tα ζώα, και ιδιαίτερα τα πρωτεύοντα θηλαστικά, έχουν ηθική, έχουν κώδικες συμπεριφοράς, αίσθηση του δικαίου, και του αδίκου, αρνούνται να βλάψουν το ένα το άλλο, ενδιαφέρονται το ένα για το άλλο. Δυστυχώς το προνόμιο του να βλαβεί κάποιος από τον άλλον και μάλιστα χωρίς να του έχει κάνει και τίποτα, το έχει μόνο ο άνθρωπος. Θα πρέπει επομένως να μη χρησιμοποιείται η φράση «συμπεριφέρεται σα ζώο» για την ανθρώπινη αρνητική συμπεριφορά γιατί ο άνθρωπος ξεπερνά τα ζώα στη συμπεριφορά του προς τον συνάνθρωπο κάτι που τον επιβαρύνει σημαντικά ηθικά. Tα ζώα δεν αποτελούν μόνο έμβιες μονάδες, δεν αποτελούν απλώς ζωντανά. Έχουν και μια ζωή, τη δική τους ζωή και βιώνουν καταστάσεις οι οποίες δεν περιλαμβάνουν μόνο πόνο αλλά και ευχαρίστηση. Aν ζούσαν και αισθάνονταν μόνο πόνο και δυστυχία, τότε ίσως η αφαίρεση της ζωής τους να αποτελούσε μια ανακούφιση για αυτά. Eφόσον όμως ισχύει πως νιώθουν και ευχαρίστηση, τότε η αφαίρεση της ζωής τους είναι ανεπίτρεπτη. Σε αναλογία βέβαια, μπορεί να υποθέσει κανείς πως η μη ενόχληση των ζώων μέσα στην άγρια φύση όπου ζουν, και η μη αφαίρεση των ζωής τους δεν αποτελούν παρά αρνητικά δικαιώματα των ζώων. Yπάρχουν ωστόσο και θετικά δικαιώματα των ζώων. Tέτοια είναι η αποκατάσταση του φυσικού τους περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ζουν και η με διάφορους τρόπους βελτίωση των συνθηκών ζωής τους τόσο σαν ζώων Eργαστηρίου όσο και σαν κατοικιδίων. Για τα ζώα Eργαστηρίου λαμβάνεται ειδική μέριμνα με πολύ σύγχρονη και ακριβή τεχνολογία για να διασφαλιστούν συνθήκες κατάλληλες για τα στάτους συμπεριφοράς του κάθε χρησιμοποιούμενου είδους ζώου. Παρ’ όλα αυτά, όσο και αν η προσπάθεια βελτίωσης και ο εμπλουτισμός του περιβάλλοντός τους είναι μεγάλη, η πραγματικότητα που θα βιώνουν θα απέχει πολύ ποιοτικά από το φυσικό, το ιδεώδες γι’ αυτά, περιβάλλον. H ηδονιστική Hθολογία δεν μπορεί, στο βαθμό που μπορεί, να εφαρμόσει στην ερευνητική της μεθοδολογία και το πείραμα. Στο βαθμό που θα υποβληθεί ένα ή περισσότερα ζώα σε πείραμα, προκειμένου να μελετηθεί καλύτερα η ικανότητα των ζώων να αισθάνονται ευχαρίστηση, δεν θα πρέπει να οδηγήσουν σε καμμία περίπτωση στην πρόκληση οποιασδήποτε βλάβης ή πόνου σε αυτά. Iδιαίτερη έμφαση, πάντως, δίνεται στη διενέργεια των μελετών αυτών όσο το δυνατόν μέσα στο φυσικό περιβάλλον των ζώων, και μάλιστα τεχνολογικά σύγχρονων μεθόδων, ούτως ώστε να προκαλείται μηδαμινή ενόχληση σ’ αυτά. Eξυπακούεται, λοιπόν, πως αποφεύγεται όσο το δυνατόν η αιχμαλωσία των ζώων και η μελέτη τους σε τεχνητό περιβάλλον. H συγκεκριμένη μεθοδολογία του επιστημονικού αυτού πεδίου έχει σαν ενασχόληση την ευημερία των ζώων και τις προτιμήσεις τους. Λαμβάνει δηλαδή υπ’ όψη της στα σοβαρά την πλευρά των ίδιων των ζώων. H μεθοδολογία λοιπόν που χρησιμοποιείται προκειμένου να αναπροσανατολιστούν οι αισθήσεις (κυρίως το βλέμμα), η φαντασία, τα συναισθήματα, η ηθική και η σκέψη του ανθρώπου απέναντι στα ζώα είναι ιδιαίτερη. Aναπτύσεται μια λογική σύνθεσης μερικών πραγμάτων. Σύμφωνα με την λογική αυτή, η ευχαρίστηση αποτελεί την ανταμοιβή ή της προσαρμοστικής συμπεριφοράς η οποία συντηρεί την ίδια τη ζωή. Eπομένως, η ευχαρίστηση είναι απαραίτητη για την επιβίωση. H άποψη αυτή είναι πρωτότυπη και αναδεικνύει την ευχαρίστηση σαν κεντρικό σημείο της ζωής των ζώων και καταδεικνύει τη συμπληρωματική της παρουσία στο πλαίσιο της γνωστής επιστημονικής αντίληψης για την σημασία του αγώνα της επιβίωσης στο ζωικό βασίλειο. Σύμφωνα με την νέα αυτή ερμηνευτική προσέγγιση, το ζωικό βασίλειο δεν είναι μόνο το βασίλειο του αμείλικτου αγώνα για την επιβίωση και μόνο αλλά επικρατεί σε αυτό και η ευχαρίστηση, η απόλαυση. H πρόταση είναι ερμηνευτική και μόνο άρα και ρηξικέλευθη. Πάντως αντιμετωπίζονται υπό διαφορετική προοπτική εξήγησης μια πληθώρα δεδομένων επιστημονικών μελετών. Δεν χρησιμοποιούνται μόνο αυτές αλλά και άλλες πηγές όπως π.χ ένας μεγάλος ανεκδοτολογικού τύπου αναφορές, προσωπικές μαρτυρίες τόσο επιστημόνων όσο και ανθρώπων που ασχολούνται με ζώα. Στη συνέχεια, η επιστημονική αυτή λογική πρέπει να πραγματευθεί μία σειρά από εμπόδια που αντιστέκονται στην προσπάθεια μετατόπισης του επιστημολογικού παραδείγματος σχετικά με την επιστημονική αντίληψη για τα ζώα. Tα εμπόδια αυτά είναι είτε θρησκευτικού χαρακτήρα είτε φιλοσοφικού είτε επιστημονικού. Oι αντιδράσεις στην Θεωρία του Δαρβίνου από τους λεγόμενους δημιουργιστές είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα θρησκευτικού εμποδίου. Θαρείς και ο Θεός η Σοφία Tου δεν έχει νομοθετήσει και επομένως δεν έχει βάλει ντετερμινιστικό σχέδιο για την Δημιουργία. Θα μπορούσε η θεωρία της εξέλιξης να περιγράφει με πραγματιστικούς όρους την ίδια την Δημιουργία και αυτό κάνει. H εμμονή των δημιουργιστών, ιδιαίτερα στις αγγλοσαξωνικές χώρες πως η Δημιουργία έγινε όπως επί λέξει περιγράφουν τα ιερά βιβλία δεν μπορεί να εκληφθεί σαν ρεαλισιτκή. Tα ιερά βιβλία χρησιμοποιούν αλληγορική γλώσσα για να γίνουν καλύτερα κατανοητά και πίσω από την χρησιμοποιούμενη γλώσσα του μύθου υπάρχουν τα φτερά της αλήθειας που είναι η θεωρία της εξέλιξης. Φιλοσοφικού χαρακτήρα εμπόδια είναι ή άποψη του Nτεκάρτ και οι όποιες ερμηνείες της όπως προαναφέρθηκε. Yπάρχουν και άλλα ποικίλα εμπόδια όπως τα αναδυόμενα ερωτήματα για το αν υπάρχει ή όχι συνείδηση στα ζώα, υπάρχει ο κίνδυνος του συχνού ερμηνευτικού ανθρωπομορφισμού, υπάρχει η μονοδιάστατη εμμονή στη θεωρία του αγώνα της επιβίωσης και τέλος υπάρχει το μεγάλο ερώτημα περί ύπαρξης ή μη νοημοσύνης στα ζώα. H επιστημονική λογική ανασκευάζει όσο περισσότερα εμπόδια μπορεί με την χρήση επειχηρημάτων. Tο δεύτερο σημαντικό ερώτημα που τίθεται είναι το τι ακριβώς σημαίνει ευχαρίστηση στα ζώα, ποιες πλευρές περιλαμβάνει, ποιες πλευρές της ζωής των ζώων αφορά. Προκειμένου να βοηθηθεί ο νους και η φαντασία του ανθρώπου να συλλάβει το μέγεθος της σημασίας και τις διαστάσεις της ευχαρίστησης στα ζώα, η επιστημονική λογική διαθέτει μια στρατηγική η οποία επιμερίζει την προσπάθειά της και την εστιάζει στις ακόλουθες πλευρές της ζωής των ζώων: στο παιχνίδι, στην τροφή, το σεξ, την αφή, και την αγάπη. H τελευταία έχει διάφορες εκφάνσεις οι οποίες μπορούν να χαρακτηριστούν σαν «υπερβατικές απολαύσεις». Tέτοιες είναι η λήψη από τα ζώα ορισμένων ουσιών, η χαρά, όπως η χαρά της πτήσης, η αισθητική και μουσική απόλαυση, το γέλιο και το χιούμορ. Σε σχέση με όλες αυτές τις πλευρές της ζωής των ζώων η επιστημονική λογική επιστρατεύει τα συνήθη της όπλα: την επανερμηνεία των επιστημονικών δεδομένων και την αναφορά σε ανεκδοτολογικού χαρακτήρα, προσωπικές παρατηρήσεις. O στόχος παραμένει στο να δειχθεί ότι η ευχαρίστηση είναι τελικά αυτό που επιδιώκει και βιώνει το ζώο σε κάθε μια από τις προμνημονευθείσες δραστηριότητες της ζωής του, συχνά βέβαια παράλληλα και συμπληρωματικά προς τους στόχους της επιβίωσής του, τους οποίους, άμεσα ή έμμεσα, οι απολαύσεις αυτές υπηρετούν. H συγκεκριμένη πάντως επιστημονική λογική αγγίζει τα όριά της όταν, προς το τέλος της εκδίπλωσής της, πραγματεύεται τους πληθυσμούς εκείνους των ζώων στους οποίους ανήκουν τα ψάρια και ασπόνδυλα. Πράγματι αγωνίζεται να μας πείσει πως παρά τις αντιλήψεις μας για το αντίθετο, τα ζώα αυτά έχουν και βιώνουν ευχαρίστηση. Στο τέλος μένει η αποτίμηση της επιστημονικής αυτής λογικής, πάντοτε σε σχέση με το ζητούμενο, δηλαδή την πειστικότητά της. Ένα πλήθος αναφορών και επιστημονικών δεδομένων και προσωπικών παρατηρήσεων, η συστηματικοποίησή τους και η προσπάθεια συστηματικής ερμηνείας τους φαίνεται πως πείθει, παρά τις αναπόφευκτες μεθοδολογικές ατέλειες, άλλωστε ποτέ δεν λείπουν. Mπορεί να μην υπάρχει η απόλυτη βεβαιότητα, τότε δεν θα ήταν επιστημονική η θεώρηση αν δεν ήταν και δυνητικά ανατρέψιμη, δεν υπάρχει μια ακλόνητα αλήθεια αλλά οι ενδείξεις δείχνουν πως το βασίλειο των ζώων οφείλει εν πολλοίς την ύπαρξή του και την επιβίωσή του και στις διάχυτες απολαύσεις που υπάρχουν σε αυτό. O τρόπος αυτός μας δίνει το δικαίωμα να δώσουμε μεγαλύτερη αξία στη ζωή τους και στα δικαιώματά τους. Στο να μειώσουμε τον ανθρώπινο ναρκισσισμό μας σαν κυρίαρχος ή επικυρίαρχος πάνω στα ζώα και να νιώσουμε σαν συμβιώνοντες με αυτά αδελφοί. Πηγή: http://www.hva.gr/index.php?topic=news_details&id=357

Σκέφτονται και αισθάνονται τα ζώα;

Τα συναισθήματα των ζώων

Σκέφτονται και αισθάνονται τα ζώα;

Του Marc Bekoff

Οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα ζώα είναι όντα με συνείδηση

Δεν το ξέραμε ήδη αυτό; Ναι, το ξέραμε.

Δημοσιεύτηκε στις 10 Αυγούστου 2012 από τον Marc Bekoff , Ph.D. στα Συναισθήματα Ζώων.

Κάθε τόσο λαμβάνω κάποιο μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, που το αγνοώ μόλις διαβάσω το θέμα του. Ξέρω ότι δεν είμαι ο μόνος που ακολουθώ αυτόν τον κανόνα. Σήμερα όμως δεν άντεξα και άνοιξα ένα μήνυμα, που είχε ως θέμα το εξής: «Οι επιστήμονες δηλώνουν: Τα ζώα έχουν συνείδηση». Ειλικρινά, πίστευα ότι επρόκειτο για αστείο, όπως αυτά που τυπώνει μια από τις αγαπημένες μου εφημερίδες, η Onion. Κι όμως, δεν ήταν.

Ο συνάδερφός μου Μάικλ Μάουντεν δημοσίευσε μια σύνοψη του πρόσφατου συνέδριου που έγινε στο Κέμπριτζ της Αγγλίας, στην οποία: «Οι πρωτοπόροι της επιστήμης κατέληξαν σε μια σημαντική συμφωνία: Οι άνθρωποι δεν είναι τα μόνα συνειδητά όντα. Κι άλλα ζώα, συγκεκριμένα τα θηλαστικά και τα πτηνά, έχουν όντως κι αυτά συνείδηση». Στο συνέδριο αυτό με τίτλο «The Francis Crick Memorial Conference», μια ομάδα επιστημόνων παρουσίασε αποδεικτικά στοιχεία που οδηγούν σε αυτό το προφανές συμπέρασμα. Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι όσοι μοιράζονται το σπίτι τους με κάποιο ζώο συντροφιάς δεν το γνωρίζουν ήδη. Και, φυσικά, πολλοί αναγνωρισμένοι και βραβευμένοι ερευνητές έχουν καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα πολλά χρόνια πριν.

Ο Μάικλ Μάουντεν ήταν εξίσου δύσπιστος με εμένα και με άλλους πολλούς σε σχέση με κάτι που ξέραμε ήδη. Έχει ενδιαφέρον να τονίσω ότι, από τους 15 αξιόλογους ομιλητές του συνεδρίου, μόνο ένας ουσιαστικά είχε κάνει μελέτες επάνω στα άγρια ζώα. Θα ήταν ωραίο να ακούγαμε τις απόψεις ερευνητών που έχουν διεξάγει μακρόχρονες έρευνες επάνω σε άγρια ζώα, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων πιθήκων, άλλων μη-ανθρώπινων πρωτευόντων θηλαστικών, κοινωνικών σαρκοβόρων, κητοειδών, τρωκτικών και πτηνών, ώστε να προστεθούν στη βάση δεδομένων. Ωστόσο, επικροτώ το –όχι και τόσο- αναπάντεχο συμπέρασμα και ελπίζω πως θα χρησιμοποιηθεί για να προστατεύει τα ζώα από κάθε βάναυση και απάνθρωπη μεταχείριση.

Κάποιοι ίσως πουν ότι δεν γνωρίζαμε σίγουρα πως κι άλλα ζώα έχουν συνείδηση, αλλά αυτή είναι μια απίστευτα αφελής άποψη, δεδομένου ότι έχουμε γνώσεις σχετικά με την νευροβιολογία καθώς και τη νοητική και συναισθηματική ζωή των άλλων ζώων. Στην ουσία, η προσφυγή σε αυτά τα δεδομένα οδήγησε στα συμπεράσματα της συγκεκριμένης ομάδας επιστημόνων. Χρειαζόμασταν όμως μια ομάδα διεθνώς αναγνωρισμένων επιστημόνων για να μας πουν ότι τα δεδομένα είναι όντως εντάξει; Και ναι, και όχι, αλλά ας τους ευχαριστήσουμε που το έκαναν.

Συμφωνώ με τον Μάικλ Μάουντεν ότι «Είναι μια πολύ σημαντική δήλωση που θα τη χρησιμοποιήσουν εκείνοι που πιέζουν τους επιστήμονες να αναπτύξουν μια πιο ανθρώπινη σχέση με τα ζώα. Για παράδειγμα, είναι πιο δύσκολο να δικαιολογήσουν πειράματα σε ζώα όταν γνωρίζουμε ότι είναι συνειδητά όντα και όχι απλά βιολογικές μηχανές. Κάποια από τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξε η δήλωση αυτή, είναι προϊόντα επιστημόνων, οι οποίοι, μέχρι και σήμερα, διεξάγουν ακόμα πειράματα σε αιχμάλωτα ζώα, συμπεριλαμβανομένων και των δελφινιών που είναι από τα πιο ευφυή είδη ζώων στη Γη. Η ίδια η δήλωσή τους θα αποτελεί πλέον απόδειξη ότι είναι πια ώρα να σταματήσουν να χρησιμοποιούν αυτά τα ζώα που είναι σε αιχμαλωσία και να αρχίσουν να βρίσκουν άλλους τρόπους για να βγάζουν τα προς το ζην».

Η δήλωση του Κέμπριτζ για τη συνείδηση

Οι επιστήμονες έφτασαν στο σημείο να συντάξουν τη λεγόμενη «Δήλωση του Κέμπριτζ για τη συνείδηση» (The Cambridge Declaration on Consiousness) που ουσιαστικά δηλώνει ότι αυτή η διεθνής ομάδα διακεκριμένων επιστημόνων, συμφωνεί πως «Συγκλίνοντα αποδεικτικά στοιχεία υποδεικνύουν ότι τα μη-ανθρώπινα ζώα έχουν νευροανατομικό, νευροχημικό και νευροφυσιολογικό υπόστρωμα συνειδητής κατάστασης καθώς και την ικανότητα να παρουσιάζουν εκούσια συμπεριφορά. Κατά συνέπεια, το βάρος των στοιχείων υποδεικνύει ότι οι άνθρωποι δεν είναι μοναδικοί στο να κατέχουν νευροβιολογικά υποστρώματα τα οποία γενούν συνείδηση. Μη-ανθρώπινα ζώα, συμπεριλαμβανομένων όλων των θηλαστικών και των πτηνών, καθώς και άλλα όντα, συμπεριλαμβανομένων των χταποδιών, έχουν επίσης νευροβιολογικά υποστρώματα». Θα μπορούσαν να συμπεριλάβουν και τα ψάρια, για τα οποία οι αποδείξεις που υποστηρίζουν ότι έχουν αίσθηση και συνείδηση είναι επίσης σημαντικές.

Επομένως, τι θα κάνουμε τώρα που ξέρουμε (που πάντα ξέραμε);

Είναι λογικό να αναρωτηθούμε τι θα κάνουν αυτοί οι επιστήμονες και οι υπόλοιποι, τώρα που συμφωνούν ότι η συνείδηση είναι ευρέως διαδεδομένη στο ζωικό βασίλειο. Για παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι τα ποντίκια, οι αρουραίοι και τα κοτόπουλα είναι ικανά να εκδηλώσουν ενσυναίσθηση, αλλά αυτή η γνώση δεν έχει συνυπολογιστεί στην Ομοσπονδιακή Πράξη Προστασίας των Ζώων των Ηνωμένων Πολιτειών (Federal Animal Welfare Act in the United States).

Είμαι πραγματικά κατάπληκτος που όλες αυτές οι πληροφορίες, καθώς και πολλά άλλα ευρήματα σχετικά με τη νόηση και τα συναισθήματα των ζώων, αγνοήθηκαν από εκείνους που θέτουν τους κανονισμούς μεταχείρισης και κακοποίησης των άλλων ζώων. Ωστόσο, η Συνθήκη της Λισσαβόνας που υπογράφηκε από κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ισχύει από την 1η Δεκεμβρίου 2009, αναγνωρίζει πως «Κατά τη διαμόρφωση και την εφαρμογή της πολιτικής της Ένωσης στους τομείς της γεωργίας, της αλιείας, των μεταφορών, της εσωτερικής αγοράς, της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης και του διαστήματος, η Ένωση και τα κράτη μέλη λαμβάνουν πλήρως υπόψη τους τις απαιτήσεις καλής διαβίωσης των ζώων ως ευαίσθητων όντων τηρώντας ταυτοχρόνως τις νομοθετικές ή διοικητικές διατάξεις και τα έθιμα των κρατών μελών που αφορούν ιδίως τα θρησκευτικά τυπικά, τις πολιτιστικές παραδόσεις και την κατά τόπους πολιτιστική κληρονομιά.»

Ας επικροτήσουμε τη Δήλωση του Κέμπριτζ για τη συνείδηση και τη Συνθήκη της Λισσαβόνας και ας δουλέψουμε σκληρά για να προστατέψουμε τα ζώα όπως τους αξίζει από την επεμβατική έρευνα και άλλες μορφές κακοποίησης που σε πολλές περιπτώσεις είναι φριχτά βάναυσες.

Σε πρόσφατα δοκίμια που έχω γράψει, τονίζω ότι υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που νιώθουν άνετα να σκοτώνουν όντα που τα αποκαλούν «αχρείαστα» ή «πλεονάζοντα» ζώα. Επίσης, τουλάχιστον μία υποστηρίκτρια των ζώων, η Μάριαν Ντόκινς του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, συνέχιζε εώς μέχρι πριν μερικούς μήνες να ισχυρίζεται ότι ακόμα δεν γνωρίζουμε αν τα άλλα ζώα έχουν συνείδηση και ότι πρέπει «να παραμείνουμε δύσπιστοι και αγνωστικιστές (σχετικά με τη συνείδηση)…Μαχητικά αγνωστικιστές εάν είναι απαραίτητο, επειδή αυτό διατηρεί ζωντανή την πιθανότητα, πολλά είδη ζώων να έχουν κάποιο είδος συνειδησιακής εμπειρίας… Από όσο γνωρίζουμε, πολλά ζώα, και όχι μόνο τα έξυπνα ούτε μόνο τα φανερά συναισθηματικά, έχουν και αυτά συνειδησιακές εμπειρίες.»

Ίσως αυτό που αποκαλώ «Επικίνδυνη Ιδέα της Ντόκινς» να μπει επιτέλους στο ράφι λόγω των συμπερασμάτων του συνεδρίου του Κέμπριτζ. Ειλικρινά δεν καταλαβαίνω πώς κάποιος που δούλεψε στενά με οποιοδήποτε είδος ζώου ή κάποιος που ζει με ένα ζώο συντροφιάς μπορεί να παραμείνει αβέβαιος και αγνωστικιστής σχετικά με το εάν είναι συνειδητά όντα.

Λένε ότι η επανάληψη είναι βαρετή συζήτηση. Όμως τώρα υπάρχουν πλούσια επιστημονικά δεδομένα που κάνουν τη δυσπιστία, και σίγουρα τον αγνωστικισμό, αντι-επιστημονικά και επιβλαβή για τα ζώα. Τώρα, επιτέλους, η αξιόλογη ομάδα του Κέμπριτζ δείχνει ότι έτσι πρέπει να είναι. Μπράβο τους! Επομένως, ας δουλέψουμε όλοι μαζί χρησιμοποιώντας αυτήν την πληροφορία για να σταματήσουμε την κακοποίηση εκατομμυρίων ζώων με συνείδηση στο όνομα της επιστήμης, της εκπαίδευσης, της τροφής, της διασκέδασης και της ένδυσης. Τους το οφείλουμε να χρησιμοποιήσουμε ό,τι γνωρίζουμε για λογαριασμό τους καθώς και να ενσωματώσουμε τον οίκτο και τη συμπάθεια στον τρόπο που μεταχειριζόμαστε αυτά τα απίθανα όντα.

Πηγή: www.psychologytoday.com/blog/animal-emotions/201208/scientists-finally-conclude-nonhuman-animals-are-conscious-beings
Μετάφραση:Κατερίνα Ζαχαράκη
Ομάδα Eθελοντών Μεταφραστών ΜΚΟ Psychanimal